Wśród wielu form prawnych prowadzenia działalności gospodarczej, możemy wyróżnić zasadniczo między innymi spółki kapitałowe i spółki osobowe. Spółki osobowe wiążą się z posiadaniem przez ich wspólników nieograniczonej odpowiedzialności, natomiast kapitałowe, mówiąc w dużym uproszczeniu, zwalniają wszystkich wspólników z odpowiadania własnym majątkiem. Najbardziej kapitałowa z kapitałowych – spółka akcyjna nie podlega prawie żadnym wyjątkom, a odpowiedzialność jej akcjonariuszy jest ograniczona wyłącznie do wkładu na pokrycie akcji. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością bardzo często miesza w sobie małą liczbę elementów charakterystycznych dla spółek osobowych, z elementami kapitałowymi. Ograniczona odpowiedzialność musi w pewnym stopniu kolidować z koniecznością ochrony wierzycieli. W jaki sposób uregulowana jest odpowiedzialność spółki, a w jaki jej wspólników? Czy ktoś jeszcze może odpowiadać za działania tego podmiotu?
Kapitał zakładowy – zabezpieczenie dla wierzyciela
Spółki kapitałowe, a więc spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna, w celu rejestracji muszą spełniać pewne wymogi. Aby chronić wierzycieli, którzy stoją na gorszej pozycji, nie mogąc zaspokoić się z majątku wspólników, ustawodawca wymyślił konstrukcję kapitału zakładowego. Jest to część kapitału własnego spółki, który wspólnicy wnoszą wraz z objęciem udziałów. Dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jego wysokość nie może być niższa aniżeli 5000 złotych, a dla spółki akcyjnej 100 000 złotych. Kwota ta, jest objęta gwarancjami niewypłacalności przez cały okres trwania spółki, co oznacza, że wspólnik nie może jej wypłacić np. w celu uzyskania dochodu. Kapitał zakładowy może być także znacznie wyższy, co powinno pozytywnie wpływać na zaufanie do firmy. Im wyższy kapitał zakładowy, tym lepsza możliwość zaspokojenia się potencjalnego wierzyciela. Poza nim istnieją jeszcze co prawda inne kapitały, jak np. kapitały celowe i zapasowe, jednak nie są tak ściśle chronione przed wypłatami wspólników.
Warto też wspomnieć, że w przypadku, jeśli w przypadku strat operacyjnych, kapitał zakładowy spadnie poniżej 5000 złotych, to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest zobowiązana do pokrycia straty, a jej wspólnicy do podjęcia uchwały w tej sprawie.
Odpowiedzialność osobista Członków Zarządu
W modelowym rozwiązaniu, kapitał zakładowy powinien wystarczyć na zaspokojenie wszystkich wierzytelności, które przewyższają możliwości bieżącego finansowania spółki. W przypadku jednak, jeśli spółka jest źle zarządzania, w sposób taki, że możliwe jest wystąpienie pokrzywdzenia wierzyciela, istnieje konieczność kompensacji i pozwolenia na zaspokojenie się także z majątków osobistych osób zarządzających. Taka sytuacja występuje wyłącznie w przypadkach opisanych w Kodeksie Spółek Handlowych. Są to najczęściej: zbyt późne otwarcie likwidacji czy złożenie nieprawdziwego oświadczenia o pokryciu wkładu na kapitał zakładowy. Bardzo istotne jest to, że także i tego typu konieczność zaspokojenia wierzycieli przez Członka Zarządu można wykluczyć, w przypadku jeśli Członek Zarządu nie ponosi winy za zaistniałą sytuację, a także w niektórych przypadkach, jeśli wierzyciel nie poniósł w wyniku działania Zarządu żadnej szkody.
Odpowiedzialność Członków Zarządu bywa często mylona z odpowiedzialnością osobistą wspólników, znaną ze spółek osobowych. Jest to błąd, który wynika z powszechnie występującego w małych spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, sprawowania funkcji Członka Zarządu z byciem wspólnikiem.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to bardzo popularna forma prowadzenia działalności gospodarczej. Jeśli decydujesz się na rozpoczęcie budowania swojej firmy w tej formie, pamiętaj, że odpowiedzialność nie jest zawsze wyłączona, a sprawując rolę Członka Zarządu, czyli faktycznie zarządzając spółką, ryzykujesz konieczność zaspokajania wierzycieli nie tylko z dochodów spółki. Każde założenie działalności gospodarczej powinno zostać poprzedzone obszernym i dokładnym zapoznaniem się z wszelkimi wadami i zaletami wybranej formy. Pomoże to uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek i skupić się na rozwoju przedsiębiorstwa.